Waarom ik de 4 mei-lezing zou moeten houden

Waarom ik de 4 mei-lezing zou moeten houden

Voor iemand die het niet heeft meegemaakt is moeilijk voor te stellen hoe het is om op te groeien in een familie die de Holocaust heeft overleefd, een Ding dat zwaar in de kamer hangt en de overlevenden achtervolgt als een hond die je ooit een plakje worst hebt toegeworpen.

In mijn semiautobiografische roman Het Grote Niets, opgeschreven door Nadav Vissel, die ik gebruik zoals een buikspreker zijn pop, probeer ik, Naff, de wereld te laten beleven hoe het was om op te groeien in zo’n familie.

Veel mensen die het meegemaakt hadden, spraken er niet over. Mijn vader juist wel, zij het in losse zinnetjes. Bij zonnig weer zei hij steevast: ‘Lekker, het is razziaweer.’

Of als ik de kamer in kwam voor het avondeten en mijn vader zat al aan tafel, dan zei hij: ‘Hurrah, hurrah, er ist wieder da!’ Dat was de tekst die de bewakers op een houten bord verfden en om de nek van een ontsnapte gevangene hingen nadat die weer gepakt en vervolgens opgeknoopt was.

Daar werd ik tijdens het avondeten nog even aan herinnerd.

Of toen ik een keer thuiskwam met een blond vriendinnetje, werd me gevraagd wat haar vader in de oorlog had gedaan en of ik dacht dat ik me bij haar mocht verstoppen als er weer oorlog kwam.

Waarom je kinderen leren iedereen te wantrouwen?

Is het niet beter er niet steeds bij stil te staan? In Het Grote Niets filosofeer ik over ‘De man zonder geschiedenis’. Zóu het de tweede generatie helpen als we het verleden niet kennen? Kun je de volgende generatie op laten groeien zonder die ballast? Of wordt alles verlicht door het verleden, zoals Jonathan Safran Foer schreef?

Het was in elk geval geen oorlog meer toen ik opgroeide. Dat soort inschattingen hoefde je helemaal niet te maken. Die malle tijd, zoals mijn oma Boma het noemde, was voorbij.

Als kind nam ik het de mensen van het volk waarvan mijn ouders vonden dat we ertoe behoorden, niet kwálijk dat ze er niet over ophielden, maar ik wilde ze wél helpen van die oorlog af te komen en ze naar een onbekommerd leven leiden. Genoeg is genoeg. Tijdens een housewarmingparty vlak na mijn zevende verjaardag hield ik een toespraak, om ze daartoe aan te sporen, maar die werd niet helemaal begrepen.

Als ik de herdenkingsrede mocht uitspreken, dan zou ik niet de aandacht vestigen op het moorden, op de doden. Ik zou dat drama niet meer oprakelen.

Mijn rede zou elk jaar gaan over hoe we de wereld wél willen hebben. Over de creativiteit van de mens. De dag van de levenden. De dag van het spelen. Of gewoon de dag van het heden.

Vandaag.

Naff

Naff is het hoofdpersonage in Nadav Vissels tragikomische roman Het Grote Niets. Lees een fragment