Voorwoord uit De vitaliteitrevolutie

De ultieme antistresstip

Als psycholoog vind ik het spanningsveld tussen mens en maatschappij mateloos interessant. Ik stel me daarom in mijn werk de vraag: wat maakt dat we in deze tijd en in deze maatschappij zo vaak te kampen hebben met psychische problemen? Natuurlijk, een welvarende samenleving kent meestal ook welvaartsproblemen – genadeloze prestatiedruk, een meedogenloze ratrace, opgeblazen verwachtingen en egocentrisme. Toch lijkt me dat maar een deel van de verklaring. Ik krijg soms, na me enkele jaren in stress te hebben verdiept, de indruk dat we vergeten zijn hoe we voor onszelf moeten zorgen. In onze drang om succesvol te zijn laten we het na om naar onszelf te luisteren.

Wanneer ik een lezing geef over stress, krijg ik steevast de vraag wat mijn ultieme antistresstip is. Mijn antwoord (ik mompel meestal iets over het herkennen van stresssignalen en het investeren in mentale en fysieke fitheid) stelt steevast teleur. Pas toen ik De vitaliteitrevolutie las snapte ik waarom.
Krijg ik zo’n vraag over ‘de ultieme antistresstip’, dan ligt daar eigenlijk een andere vraag aan ten grondslag: hoe kan ik met een eenvoudig trucje de stress in mijn leven terugdringen, zonder dat ik daar mijn levensstijl voor hoef aan te passen? Helaas werkt het zo niet.

Stress is geen kwaaltje

Het is nog te vaak hoe we stress zien: als een kwaaltje dat eenvoudig op te lossen zou moeten zijn. We vervallen dan al snel in symptoombestrijding. Hebben we te maken met stressklachten, dan raadplegen we een artikel met ‘vijf tips voor meer ontspanning’. We gooien er een cursusje mindfulness tegenaan. We nemen een mental health day om onszelf weer op te lappen. We lezen een boek over timemanagement om onze dag effectiever in te delen. We gaan onder het mom van #selfcare bij kaarslicht in bad. Met dit soort trucs bedwingen we onze acute stress-episode, om vervolgens na een aantal maanden weer in hetzelfde schuitje te belanden. ‘Hoe kom ik hier nu toch wéér terecht?’

Helaas zijn we inmiddels maar al te bekend met het resultaat van deze hapsnapmanier van stressmanagement. Bijna één op de vijf werkenden in Nederland krijgt te maken met burn-outachtige verschijnselen. Stressklachten zorgen jaarlijks voor duizenden gevallen van ziekteverzuim. Niet alleen werkenden, maar ook scholieren en studenten kampen steeds vaker met ernstige mate van stress. Deze cijfers hebben deels te maken met de huidige werkomstandigheden die steeds meer van ons vergen, maar óók met het feit dat we tegenwoordig onszelf nog weleens uit het oog verliezen. Want, zoals iedere topsporter weet: we kunnen alleen topprestaties van onszelf verwachten als we goed voor onszelf zorgen.

Willen we écht iets doen tegen de stress in ons leven, dan is het nodig om te stoppen met symptoombestrijding en te kijken naar de gehele mens. Met andere woorden, door te investeren in het tegenovergestelde van stress: vitaliteit. Dit is waarom De vitaliteitrevolutie van Bas Snippert en Daniel Krikke zo’n belangrijk boek is: met hun Zeven Pijlers geven de schrijvers een volledig overzicht van vitaliteit en wat hiervoor noodzakelijk is. Vitaliteit, betogen zij, gaat om energiemanagement, het investeren in je lichamelijke gezondheid, het aanpassen van je denkpatronen, het vergroten van je emotionele intelligentie, het verdiepen van je relaties met anderen én over leven in het hier en nu. Snippert en Krikke geven in dit boek een uitgebreid en duidelijk antwoord op de vraag: voor jezelf zorgen, hoe doe je dat eigenlijk? Hoe word en blijf je vitaal?

Vergroot je vitaliteit

De vitaliteitrevolutie laat zien hoe je zelf aan de slag kunt om je vitaliteit te vergroten. Ik denk dat dit een goed startpunt is: je bent in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het terugdringen van stress in je leven. Dit betekent echter niet dat we de volledige verantwoordelijkheid voor mentale
gezondheid op het individu kunnen afwentelen. Ook werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk zorg te dragen voor hun werknemers. En ook hier is De vitaliteitrevolutie van waarde. Ik kan me voorstellen dat de Zeven Pijlers goed binnen bedrijven gebruikt kunnen worden om een bijdrage te leveren aan vitaliteit binnen teams en op de werkvloer. De vitaliteitrevolutie is immers een gezamenlijk project.

En er is geen beter moment voor de aftrap van dit project. Want met de coronacrisis als katalysator worden in rap tempo heilige huisjes omgeschopt. We definiëren momenteel opnieuw wat het betekent om te werken. Mijn voorstel is eenvoudig: als toch alles anders moet, laten we dit moment
dan aangrijpen om groots in te zetten op vitaliteit.

Laten we vanaf nu onze eigen mentale gezondheid prioriteit geven en goed voor onszelf zorgen. Laten we verantwoordelijkheid nemen voor onze werknemers, studenten, collega’s en teamgenoten. Laten we meer inzetten op preventie van stressklachten, in plaats van louter op behandeling wanneer een burn-out al is opgelopen. Laten we deze tijd van grote maatschappelijke veranderingen aangrijpen om het welzijn van werkend Nederland voorop te zetten. Want gelukkige, gemotiveerde en ontspannen werknemers leveren de beste prestaties. Met andere woorden: laat de vitaliteitrevolutie beginnen!

Thijs Launspach,
Schrijver van Fokking Druk