FC Sapiens – Hoe voetbal begon

Mensen die er verstand van hebben denken dat voetbal in China is ontstaan, meer dan drieduizend jaar geleden. Het spel heette Cuju, wat letterlijk ‘met een voet tegen een bal schieten’ betekent.
Ook toen al werd het op een rechthoekig veld gespeeld en ging het tussen twee teams, alleen bestonden die toen uit zes spelers. En net als nu bestond het doel uit een net.
Cuju was vooral bedoeld om de soldaten van de toenmalige dynastieën te trainen. Het was een ideale manier om de soldaten voor te bereiden op de strijd tegen indringers uit Mongolië en andere vijandige streken. Het ging om samenwerking, discipline, behendigheid en uithoudingsvermogen, allemaal eigenschappen die nodig waren om met succes de strijd aan te gaan.
In diezelfde periode deden de Inca’s aan een balspel dat eveneens op voetbal leek. Het spel had veel met religie te maken. De aanvoerder van het verliezende team werd geofferd aan de goden.

In het oude Griekenland en Rome werd ook al aan een balspel gedaan. In de verte leek het op een vorm van voetbal, hoewel het in werkelijkheid meer een mix was van rugby en handbal. De Romeinen noemden het Harpastum. Ze speelden het op een rechthoekig veld, groter dan bij Cuju, met twee teams van zevenentwintig spelers. De opzet was om de bal achter de doellijn van de tegenstander te krijgen. Er was een tijd dat Harpastum het meest populaire spel in Rome was. Iedereen die iets voorstelde en over vrije tijd beschikte, deed eraan mee of was een fanatiek supporter.
Ook dit spel was bedoeld als voorbereiding van de legionairs, Romeinse soldaten, op de oorlogen die ze moesten voeren. Het vormde de ideale training voor de legioenen waarin discipline, tactiek en teamwork het geheim vormden van hun militaire succes.

In de eeuwen daarna zijn er vele varianten van het balspel opgedoken.
In de middeleeuwen speelden hele dorpen in Engeland en Schotland een soort voetbalspel tegen elkaar, met een varkensblaas als bal en zonder afgebakend speelveld. Het ging er soms gewelddadig aan toe, wat niet zelden leidde tot dodelijke slachtoffers. In 1314 werd het koning Edward II te gortig. Hij verbood het spel.
Niet dat het echt hielp. Daarvoor was het spel te populair. Koning Edward III deed vijftig jaar later een nieuwe poging; ditmaal met een ander motief. Er werd zoveel gevoetbald dat de soldaten niet toekwamen aan het oefenen in boogschieten. Met voetbal kon je geen oorlog winnen. In Frankrijk werd het spel in die tijd om dezelfde reden verboden.

Italië kende een vergelijkbaar spel dat Calcio werd genoemd, zo heet voetbal daar nog steeds. Het deed nog het meest aan een veldslag denken waaraan de elite met plezier meedeed.
In de eeuwen daarna werden in Engeland meer vergeefse pogingen gedaan om deze primitieve vorm van voetbal uit te bannen.
Zo verbood koningin Elizabeth in 1573 het toen al populaire voetbalspel.
Zij schaamde zich ervoor dat haar hooggeëerde gasten bij elke wedstrijd bloedende mensen achter een bal aan zagen rennen.
Dat is niet zo verwonderlijk, omdat ze meer tegen elkaar aan schopten dan tegen de bal. Het heeft allemaal niet geholpen. Het volk genoot van het ruwe spel. Uiteindelijk heeft het gezag het maar opgegeven…