In Memoriam: Almudena Grandes
Wie Almudena Grandes ooit ontmoet heeft, zag een indrukwekkende vrouw die vol passie over haar werk sprak. Haar energie en betrokkenheid, haar behoefte om onrecht aan de kaak te stellen en altijd de menselijkheid voor ogen te houden, maakten haar niet alleen een buitengewoon schrijver maar ook een uitzonderlijk mens.
Wij mochten het zelf meemaken tijdens haar bezoeken aan Nederland en België toen ze te gast was bij onder andere Crossing Border, Borderkitchen, passa porta en de European Literature Night. Met haar zware stem en donkere ogen was ze een imposante verschijning naar wie je wel moest luisteren.
Dat was blijkbaar niet altijd zo geweest. Zo haalt haar Spaanse uitgever Juan Cerezo, in een artikel dat hij ter nagedachtenis aan haar schreef in El País, een persoonlijke anekdote van Grandes aan: ze vertelde dat ze vroeger ‘een dik meisje was met een donkere huidskleur dat bij de kerstvoorstelling op school nooit een rol kreeg. Maar dat meisje had wel haar geheime wapens, haar boeken en haar opa Manolo Grandes, de inspiratie voor zoveel liefdadige opa’s in haar boeken.’
Het maakte haar tot een eigengereide vrouw en uiteindelijk een van de meest geliefde en bekroonde Spaanstalige auteurs voor wie eerherstel en moed als een rode draad door haar werk liep. Ze was negenentwintig toen ze in 1989 als vrijgevochten jonge vrouw met onbeschaamde originaliteit de Spaanse literatuur binnenstormde met de vrolijke, vrijmoedige en taboedoorbrekende erotische roman Episoden uit het leven van Lulu. Het boek werd in 21 talen vertaald en over de hele wereld zijn er meer dan een miljoen exemplaren van verkocht.
Een ander hoogtepunt was haar roman uit 2007, Het ijzig hart, waarmee ze ook tot het grote publiek in Nederland doorbrak. Hierin schetst ze aan de hand van twee families een panorama van de recente geschiedenis van Spanje. Ze las hiervoor als een bezetene geschiedenisboeken over de Republiek, de Burgeroorlog en het franquisme, grasduinde in memoires en getuigenissen en hield filmmarathons met films uit die tijd.
Ze vond zoveel vergeten, verborgen verhalen over de moed en waardigheid van mensen in die moeilijke jaren dat ze besloot hier een project in meerdere delen van te maken: Episodios de una guerra interminable (Episoden van een eindeloze oorlog). In 2010 verscheen het eerste deel van dit project, Inés y la alegría. In de jaren daarna volgden De vijand van mijn vader, De drie bruiloften van Manolita, De patiënten van dokter García en in 2020 werd haar laatste roman en vijfde deel in de reeks De moeder van Frankenstein gepubliceerd. Het geplande zesde deel zal er helaas nooit meer komen.
Een jaar geleden werd bij haar kanker geconstateerd. Dit trad ze met de haar kenmerkende moed en strijdlust tegemoet. Maar zelfs een heldin als Almudena Grandes heeft niet het eeuwige leven en op 27 november jongstleden overleed ze, in het bijzijn van haar dierbaren. Met haar indrukwekkende oeuvre heeft ze haar eigen monument gemaakt. Wij zullen dat blijven koesteren en haar nooit vergeten.
Juliette van Wersch en Anne Everard, Uitgeverij Signatuur
Met dank aan vertaalster Mia Buursma voor haar bijdrage.
Almudena Grandes heeft veertien boeken op haar naam staan, waarvan enkele verfilmd zijn of nog verfilmd zullen worden. Zo zullen in januari 2022 de opnames starten voor een tv-serie gebaseerd op De patiënten van dokter García. Haar werk werd met verschillende grote (internationale) prijzen bekroond en is in meer dan 30 landen vertaald. In 2023 zal Inés y la alegría, het eerste deel uit Episoden van een eindeloze oorlog, voor het eerst in het Nederlands verschijnen.
