Door Franco Faggiani
Een tijd geleden schreef ik als verslaggever voor enkele belangrijke kranten. Mijn opdrachtgevers wilden dat ik artikelen schreef over de mensen achter de grote sportevenementen of over de achtergrond van sporters. Het was mijn taak om die verhalen te achterhalen. ‘Je bent geweldig goed in het jagen op verhalen,’ zei de hoofdredacteur van een populair weekblad uit de jaren 80 me eens. Het beste compliment dat ik ooit heb gekregen.
Jagen op verhalen is altijd mijn roeping geweest. Zoals Haruki Murakami eens zei (ik citeer dit uit mijn hoofd): ‘Verhalen worden ook gevonden aan de onderkant van laden in een kast; je moet ze maar kunnen zien en kunnen ontdekken.’ Ook het verhaal van Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween komt voort uit zo’n kleine ontdekking.
Een paar jaar geleden had ik te maken met een ‘vreemd’ tijdschrift. Vreemd in formaat, in afbeeldingen (radicaal zwart-wit) en vreemd in inhoud. Voor een uitgave van dat tijdschrift schreef ik een artikel over Olympische marathons. Om inspiratie op te doen googelde ik wat en kwam ik terecht op een pagina met de ranglijst van de marathon op de Olympische Spelen van 1912. Daarop zag ik dat een Japanse atleet, Shizo Kanakuri, geen eindtijd had. In plaats daarvan stond er een vraagteken. Dus ging ik op zoek naar een andere bron en toen kwam ik erachter dat de aangegeven tijd voor Shizo werd uitgedrukt in jaren, maanden en dagen. En niet in uren en minuten. Ik dacht dat het een fout was van een redacteur of dat het een computergrap of een knip-en-plakfout was. Maar nee, het klopte!
Hoe komt dat? Wat was er gebeurd? Wie was deze onbekende atleet, geboren aan het eind van de negentiende eeuw, die voor het eerst op het toneel verscheen bij deze sport?
Gegrepen door dit intrigerende, maar vreemde feit begon ik me te verdiepen. Ik ging op zoek naar andere ‘stukjes’ uit Shizo’s leven, met de bedoeling een interessant of in elk geval ongebruikelijk sportdilemma op te lossen.
Het onderzoek, dat voor mij het meest fascinerende deel is, was veeleisend, maar het resultaat is verrassend. Omdat het verhaal niet alleen om sport ging, maar ook een gecompliceerd leven betrof over eenzaamheid en over de verloren en herstelde eer van families. Een leven dat zich bovendien afspeelt in een Japan dat destijds nog zweefde tussen tradities en ontwikkeling, tussen de middeleeuwen en het industriële tijdperk. Maar uiteindelijk gaat het vooral over de natuur; dat is de andere grote hoofdrolspeler in mijn verhaal. Ook door de uitgebreide schets van lange reizen met vroegtwintigste-eeuwse middelen, is het een onvermijdelijk avontuurlijk verhaal geworden.
Voor mij is schrijven een reis, zoals altijd. Maar deze keer was het vooral studeren. Voordat ik de eerste versie van de roman op de computer schreef, bestudeerde ik afgelegen steden, gewoonten, natuurlijke omgevingen, politieke, sociale en religieuze situaties, culturele en geografische aspecten en de levensstijlen die wij niet kennen.
Ook heb ik Stockholm en de plek van de Olympische Spelen van 1912 bezocht. Ik heb een aantal rondes gereden in het verlaten Olympisch Stadion, waar Shizo in juli 1912 begon aan zijn marathon. Ik probeerde me voor te stellen hoe hij zich gevoeld moet hebben, en dat was niet erg moeilijk, omdat dit stadion nog dezelfde vroegtwintigste-eeuwse architecturale structuren heeft (het werd een maand vóór de officiële opening van de Spelen ingehuldigd), met dezelfde tribunes, stenen trappen, bakstenen muren en hoge torens.
Na de eerste versie van het boek begon ik Shizo’s verhaal te vertellen aan vrienden die bekend zijn met de marathon. Sommigen rennen regelmatig marathons, anderen zijn marathontrainers en weer anderen schrijven erover als sportjournalisten. Niemand had ooit van Shizo gehoord. Hierdoor wist ik ook dat ik een geweldig verhaal in handen had en dat het de moeite waard was om te vertellen.