Hoogleraar psychologie Adam Grant laat zien waarom onze verbinding met anderen en onze vrijgevigheid bepalend zijn voor ons succes en geluk. Zo vertelt Grant ook over nepgevers en hoe zij uiteindelijk vrijwel altijd door de mand vallen. Deze nepgevers ‘geven’ namelijk door van diegenen onder hen te nemen: ze likken naar boven en trappen naar beneden. Zo zie je: hoogmoed komt altijd vóór de val!
Lees hier alvast een voorproefje over geven en ontvangen op de werkvloer uit Geven en nemen door Adam Grant.
Als je wel eens op je hoede bent geweest bij de kennismaking met een nieuwe collega, kwam dat vermoedelijk doordat je een geur van egoïstische motieven meende te ontwaren. Zodra we nemers zien, beschermen we ons door de deur naar onze netwerken te sluiten en hun ons vertrouwen en onze hulp te onthouden. Om te voorkomen dat ze worden buitengesloten, worden veel nemers dan ook goede nepgevers: ze doen zich heel grootmoedig voor, zodat ze onze netwerken kunnen binnen walsen, vermomd als gevers of uitruilers.
Bijna twintig jaar lang heeft dit voor Ken Lay goed gewerkt. Door zijn hulp en bijdragen aan goede doelen zagen mensen hem in een positief licht, en dat opende de deur naar nieuwe banden en hulpbronnen. Maar het kan voor nemers moeilijk zijn om in al hun interacties de façade op te houden. Ken Lay was innemend wanneer hij zich onder de machtigen in Washington begaf, maar veel van zijn collega’s en ondergeschikten keken dwars door hem heen. Terugkijkend zegt een voormalige werknemer van Enron: ‘Als je wilde dat Lay naar een vergadering kwam, moest je een belangrijk persoon uitnodigen.’
Er is een Nederlandse zegswijze die deze dualiteit prachtig weergeeft: ‘Naar boven likken en naar onder trappen.’ Hoewel nemers in het algemeen jegens ondergeschikten dominant en controlerend zijn, zijn ze verrassend onderdanig en respectvol jegens superieuren. Als nemers te maken hebben met machtige mensen, worden ze overtuigende nepgevers. Nemers willen worden bewonderd door invloedrijke superieuren, en daarom doen ze hun uiterste best een innemende indruk te maken en zich in te likken. Daardoor krijgen machtige mensen vaak een geweldige eerste indruk van nemers. Als mensen kennismaken met vreemden, zo ontdekte een drietal Duitse psychologen, vinden ze diegenen het aardigst die beschikken over ‘een air van vanzelfsprekendheid en een neiging om anderen te manipuleren en misbruiken’.
Nemers die naar boven likken, zijn vaak goede nepgevers. In 1998, toen analisten van Wall Street een werkbezoek brachten aan Enron, liet Lay zeventig werknemers opdraven die zich moesten voordoen als nijvere handelaren. Hij hoopte daarmee de analisten te kunnen overdonderen met het beeld van een productief handelsbedrijf. Lay leidde de analisten rond door de schertsvertoning, waarbij de werknemers persoonlijke foto’s moesten meenemen naar een andere verdieping van het gebouw en net doen of ze daar ijverig aan het werk waren. Ze zaten zogenaamd telefoongesprekken te voeren, zodat het leek alsof ze het ontzettend druk hadden met het kopen en verkopen van energie en gas. Ook dat gaf al aan dat Lay een nemer was: hij wilde ten koste van alles een goede indruk naar boven maken, maar maakte zich minder zorgen over hoe de mensen onder hem tegen hem aankeken. Zoals Samuel Johnson heeft geschreven: ‘Je kunt een mens pas echt beoordelen naar de manier waarop hij omgaat met iemand die absoluut niets voor hem kan betekenen.’
Nemers kunnen dan wel opklimmen door naar boven te likken, maar ze komen vaak ten val doordat ze naar onder trappen. Toen Lay probeerde indruk te maken op de analisten van Wall Street, deed hij dat ten koste van zijn eigen werknemers. Hij vroeg hun hun integriteit te verkwanselen om de analisten een rad voor ogen te draaien. Uit onderzoek blijkt dat mensen die macht krijgen zich groot voelen en menen dat ze de touwtjes in handen hebben: ze voelen zich minder beknot en vrijer om hun natuurlijke neigingen te botvieren. Als nemers macht krijgen, besteden ze minder aandacht aan de manier waarop mensen onder en naast hen tegen hen aankijken. Ze denken dat ze het recht hebben egoïstische doelen na te streven en eisen zo veel mogelijk waarde op. Maar het feit dat ze hun naaste collega’s en ondergeschikten slecht behandelen, brengt op den duur hun relaties en reputatie in gevaar. Per slot van rekening zijn de meeste mensen uitruilers: tot hun kernwaarden behoren eerlijkheid, gelijkheid en wederkerigheid. Als nemers deze principes schenden, kiezen de uitruilers in hun netwerk een oog-om-oogbenadering. Ze willen dat het recht zijn beloop krijgt.
Adam Grant
De kracht van geven en de weg naar succes.
Hoogleraar psychologie Adam Grant verdeelt mensen in drie categorieën: nemers, matchers en gevers. In tegenstelling tot nemers die proberen om zo veel mogelijk te krijgen van anderen, zoeken matchers naar een zeker evenwicht. Maar opmerkelijk genoeg zijn het de gevers, die zeldzame mensen die anderen helpen zonder iets terug te verwachten, die het meest bereiken.
Adam Grant is psycholoog, tophoogleraar aan de Wharton School van de universiteit van Pennsylvania en auteur van de bestsellers Originals en Geven en nemen . Hij is een vooraanstaand deskundige op het terrein van motivatie en zingeving en het leiden van een vrijgeviger en creatiever leven. Adam is bekroond door de American Psychological Association en de National Science Foundation en schrijft regelmatig artikelen voor de
In Geven en nemen behandelt Adam Grant waar je op moet letten bij het geven en ontvangen op de werkvloer: wanneer geef je en wanneer kun je beter ontvangen?
Hoogleraar psychologie Adam Grant laat zien waarom onze verbinding met anderen en onze vrijgevigheid bepalend zijn voor ons succes en geluk. Eén van de hoofdstukken gaan over het rimpeleffect dat goed doen voor een ander teweeg kan brengen.
