Naar boven likken en naar beneden trappen
Bijna twintig jaar lang heeft dit voor Ken Lay goed gewerkt. Door zijn hulp en bijdragen aan goede doelen zagen mensen hem in een positief licht, en dat opende de deur naar nieuwe banden en hulpbronnen. Maar het kan voor nemers moeilijk zijn om in al hun interacties de façade op te houden. Ken Lay was innemend wanneer hij zich onder de machtigen in Washington begaf, maar veel van zijn collega’s en ondergeschikten keken dwars door hem heen. Terugkijkend zegt een voormalige werknemer van Enron: ‘Als je wilde dat Lay naar een vergadering kwam, moest je een belangrijk persoon uitnodigen.’
De overtuigende nepgever
Er is een Nederlandse zegswijze die deze dualiteit prachtig weergeeft: ‘Naar boven likken en naar onder trappen.’ Hoewel nemers in het algemeen jegens ondergeschikten dominant en controlerend zijn, zijn ze verrassend onderdanig en respectvol jegens superieuren. Als nemers te maken hebben met machtige mensen, worden ze overtuigende nepgevers. Nemers willen worden bewonderd door invloedrijke superieuren, en daarom doen ze hun uiterste best een innemende indruk te maken en zich in te likken. Daardoor krijgen machtige mensen vaak een geweldige eerste indruk van nemers. Als mensen kennismaken met vreemden, zo ontdekte een drietal Duitse psychologen, vinden ze diegenen het aardigst die beschikken over ‘een air van vanzelfsprekendheid en een neiging om anderen te manipuleren en misbruiken’.