Tweede thriller ooit op longlist Man Booker Prize 2018

Steven Maat

Het is een vraag die al jarenlang felle reacties oproept binnen de Britse kringen van misdaadschrijvers: worden thrillers en misdaadromans wel voor vol aangezien door boekrecensenten van de ‘serieuze’ pers en jury’s van literaire prijzen? Het gevoel dat er wordt neergekeken op wat ook wel genrefictie wordt genoemd – waaronder ook fantasy en science fiction vallen – is onder deze auteurs sterk. Alsof de door hun geschreven boeken per definitie (literair) minderwaardig zijn. Weliswaar torent de thriller qua populariteit (verkochte aantallen) ver uit boven de rest van het fictieveld – iets waar ‘literaire’ schrijvers dan weer vaak jaloers op zijn – maar toch blijft de in de ogen van veel misdaadschrijvers kunstmatige scheiding tussen genrefictie en literatuur een gevoelig punt dat regelmatig verhitte discussies oplevert.

Met de bekendmaking van de longlist van de Man Booker Prize 2018 – een van de meest prestigieuze literaire prijzen ter wereld – heeft dit debat een nieuwe impuls gekregen. Naast bekende namen als oud-winnaar Michael Ondaatje en Donal Ryan en Richard Powers (beiden eerder genomineerd), plaatste de jury twee buitenbeentjes op de lijst: Nick Drnaso’s Sabrina, de eerste graphic novel ooit op de longlist van de Man Booker Prize, en de literaire thriller Snap (in Nederland verschenen onder de titel Blinde drift) van Belinda Bauer. Het is pas voor de tweede keer dat een thriller op de longlist van de Booker komt te staan, na Child 44 van Tom Rob Smith tien jaar geleden. Op social media zijn al honderden complimenten geplaatst voor de gedurfde keuzes van de jury. Of Blinde drift ook op de shortlist zal komen te staan en daadwerkelijk kans zal maken om de prijs te winnen, is echter iets waar velen nog sceptisch over zijn. Het zou immers voor het eerst in de geschiedenis van de Booker zijn dat een thriller zegeviert.

Toch is het niet onmogelijk. In Australië won in 2010 de misdaadroman Truth (Nederlandse titel: Waarheid) van Peter Temple als eerste thriller de Miles Franklin Literary Award, de belangrijkste literaire prijs van dat land voor een prozawerk. Volgens de jury werd het boek gekenmerkt door ‘de dubbelzinnigheid en het morele raffinement die kenmerkend zijn voor de meest memorabele literatuur’. Vergelijk dat eens met de aantekening die de Booker-jury meegaf aan Blinde drift, en Belinda Bauer zou zomaar eens de eerste misdaadschrijver kunnen worden die de Man Booker Prize wint: ‘Een scherpzinnige, stijlvolle en intelligente roman over hoe we trauma’s overleven. Blinde drift weet in een vlot geschreven tempo de belevingswereld van kinderen op te roepen, en de wijze waarop zij drama’s waarnemen en daarmee omgaan. Dit boek overstijgt de grenzen van zijn eigen genre en laat je achter met een gevoel dat nog lang blijft hangen.’

Of thrillers voldoende erkend worden door de literaire wereld zal nog wel een tijdje onderwerp van gesprek blijven. Zelfs het compliment dat de jury van de Man Booker Prize geeft aan Blinde drift getuigt niet van een overtuiging dat de ‘thriller’ een volwaardig literair product is: het boek moet kennelijk eerst de grenzen van zijn eigen genre overstijgen om in aanmerking te komen voor deze prijs. Maar met het plaatsen van een thriller en een graphic novel op de longlist heeft diezelfde jury in elk geval een duidelijk signaal afgegeven: de verdienste die centraal zou moeten staan bij de beoordeling van een literair werk, is de intrinsieke kwaliteit van de tekst zelf en niet die van het genre waar het tot gerekend wordt. Daarmee lijkt deze jury een nieuwe impuls te willen geven aan de belangrijkste literaire prijs in het Verenigd Koninkrijk – misschien niet geheel toevallig in het jaar dat deze zijn vijftigste verjaardag viert.