In Memoriam Carlos Ruiz Zafón

13 november 2017, Concertgebouw, Amsterdam. Een avond met Carlos Ruiz Zafón ter gelegenheid van het verschijnen van Het labyrint der geesten, het laatste deel in zijn vierluik Het Kerkhof der Vergeten Boeken. En wát een avond. Ivo Niehe interviewt hem over zijn schrijverschap en over zijn liefde voor muziek. Carlos is scherp en grappig, een geoefende entertainer. Er wordt ademloos geluisterd en hartelijk gelachen. Als klap op de vuurpijl kruipt hij zelf achter de vleugel en brengt een door hemzelf gecomponeerd stuk ten gehore. In de video die er van die avond gemaakt is richt Carlos (lange jas, bolhoed) ten slotte het woord tot zijn lezers in Nederland en België om ze te bedanken voor hun enthousiasme voor zijn werk; hij hoopt iedereen bij een volgend bezoek weer te zien. Dat zal er nooit meer van komen.

Als kind al had Carlos een levendige fantasie. School verveelde hem mateloos, maar zijn vriendjes vertelde hij vol overgave uitgesponnen griezelverhalen. Zijn latere boeken bevatten ook die touch of gothic and horror, zij het sterk verdund. Barcelona kende hij bovendien op zijn duimpje, want in de vakanties bracht hij – zeer tot zijn chagrijn overigens – de verzekeringspolissen van zijn vader rond, in alle wijken, bij arm en rijk, in het hart van de stad en in de buitenwijken. Pas toen hij er niet meer woonde en allang en breed naar Los Angeles was verhuisd, kon hij erover schrijven en is Barcelona uitgegroeid tot een personage. Een gestileerde, duistere versie van de stad creëerde hij, met veel grauwheid, donkere wolken, en dreigend boven alles uittorende gebouwen waarin het vocht van de muren droop en alles ellendig was. Maar zijn vierluik was ook een uniek, betoverend universum, een labyrint waar je de rillingen van kreeg, waar je je toch thuis ging voelen, om er uiteindelijk zelfs te willen blijven, bij Daniel Sempere en zijn schalkse vriend Fermín.

Het grootste compliment echter, was dat ontzettend veel oudere mensen die zeer bewust de Spaanse Burgeroorlog hadden meegemaakt en de daaropvolgende decennia onder dictator Franco hadden geleden, hem vertelden dat het precies zo was geweest als hij beschreef en dat ze amper konden bevatten dat zó’n jong ventje zoiets enorms in woorden had weten te vatten.

In 2018 laat hij in zeer kleine kring weten dat hij ziek is. En dan wordt het stil. Nu was dat niet per se een slecht teken. Ondanks zijn loyaliteit en generositeit naar zijn lezers, was hij ook iemand die zich graag terugtrok in zijn dragons’ den (letterlijk, hij verzamelde draken in alle soorten, maten en materialen) om zich te verliezen in het luisteren naar of het maken van muziek – voor een nieuw verhaal, bij zijn boeken, of voor de video’s die hij maakte over steden die hij vanaf het water aanschouwde. Deze stilte blijft. Op 19 juni jongstleden overlijdt Carlos Ruiz Zafón, slechts 55 jaar oud.

Zijn boeken zullen niet licht vergeten worden. Getuige de talloze reacties van de afgelopen dagen is hij voor vele lezers dé auteur geweest die hen tot lezen heeft aangezet en hun de liefde voor boeken en verhalen heeft bijgebracht. De waarde daarvan kan amper overschat worden.

Lieve Carlos, je was een inspiratie voor velen en een loyale vriend. Rust zacht.

Juliette van Wersch (huidige uitgever Signatuur)
Nelleke Geel (vertaler en voormalig uitgever van Zafón)