De vrouwen van Beiersdorf

Een brief van Lena Johannson

Lieve lezers,

Een groot deel van mijn werk bestaat uit onderzoek. Ik spit door archieven in bibliotheken en musea, wandel eindeloos door straten en buurten, om zo diep mogelijk in de materie te duiken. Tijdens mijn onderzoek naar een Hamburgse koopmansfamilie stuitte ik op belangrijke namen in de geschiedenis van Hamburg en kwam zo de naam Troplowitz tegen. Niet alleen heeft Oscar Troplowitz een wereldwijd imperium opgezet, hij was ook vastberaden om de omstandigheden van zijn werknemers te verbeteren. Daarnaast lieten hij en zijn vrouw de stad een indrukwekkende kunstcollectie na.

Beiersdorf is een wereldberoemd bedrijf, bekend van producten als Nivea, Labello en Hansaplast. Al bijna 140 jaar helpen zij mensen zich goed in hun vel te voelen. Het echtpaar achter dit bedrijf is echter nauwelijks bekend, ook niet in Hamburg. Oscar Troplowitz was een geniale marketeer (waarmee hij zijn tijd ver vooruit was) en niet bepaald ijdel. De naam Beiersdorf stond voor kwaliteit en was internationaal sterk, lag makkelijker in de mond dan zijn eigen naam. Daarnaast was, toen het echtpaar Troplowitz het bedrijf in 1890 overnam, het antisemitisme in opkomst en Oscar wilde liever zo min mogelijk aandacht voor hun joodse afkomst.

Terwijl ik dit las werd ik nieuwsgierig. Hoeveel invloed heeft deze man, dit echtpaar, gehad in Hamburg? Ik vond het fascinerend dat het stel niet leek te willen voldoen aan de destijds geldende normen. Marketing werd beschouwd als onnodig, als extravagant, en kunst was zonde van de tijd. Voor de socialisten, die de rechten van de arbeiders bevochten, was geen plaats in het parlement. Gertrude en Oscar stonden hier lijnrecht tegenover. Oscar liet op grote schaal reclameposters maken, en vertegenwoordigde de Duitse Sociaaldemocratische Partij in het stadsbestuur van Hamburg. Het echtpaar verzamelde kunstwerken van bijvoorbeeld Picasso, steunde de Kunsthalle financieel en doneerde een bronzen beeld aan het Stadtpark. Vanaf het eerste moment dat ik de naam Troplowitz tegenkwam wist ik: dit verhaal moet ik schrijven. Over Oscar, maar gezien door de ogen van drie verschillende vrouwen: zijn vrouw, een van zijn werkneemsters en een bevriende kunstenares. Ieder vertegenwoordigen zij een van de pilaren die Oscar maakten tot wie hij was: ondernemer, sociaal strijder en hoeder van de kunsten.

Lena Johannson

Interview met Lena Johansson

Kun je iets vertellen over het idee achter deze serie, waar kwam de inspiratie vandaan?

Tijdens mijn research voor een ander boek dat zich in Hamburg afspeelt, kwam ik de naam Oscar Troplowitz tegen. Ik wist dat er een Troplowitz-straat in Hamburg was, maar ik had geen idee hoe belangrijk de man voor de stad is geweest. Dus ik werd afgeleid 😉 en las een paar regels over hem. Ik was meteen gefascineerd omdat ik me realiseerde dat hij niet alleen het wereldberoemde bedrijf Biersdorf (Nivea, etc.) groot maakte, maar ook actief campagne voerde voor betere arbeidsvoorwaarden. Bovendien was hij een kunstverzamelaar die Hamburg echte schatten heeft nagelaten. Ik schrijf graag over mensen die weinig bekend zijn bij het grote publiek. En ik ging ervan uit dat velen hetzelfde zouden voelen als ik, dat veel lezers misschien ook meer willen weten over Oscar Troplowitz.

Vanwaar de keuze om je te concentreren op deze drie vrouwen, Gertrude, Antonia en Irma?

Gertrude was Oscars vrouw. Ze vergezelde hem een groot deel van zijn leven en stond aan zijn zijde toen hij het kleine (maar al redelijk succesvolle) laboratorium van Beiersdorf kocht. De twee waren een ondernemend stel in de beste zin van het woord, beiden waren zeer maatschappelijk betrokken en wilden iets betekenen voor het algemeen welzijn. Vanuit Gertrudes perspectief stond ik het dichtst bij Oscar, die eigenlijk de focus van de drie romans moest zijn.

Antonia en Irma zijn denkbeeldige personages die twee aspecten van Oscar belichamen die in het bijzonder indruk op mij maakten. Arbeidster Antonia (Toni) staat voor de verbetering van de rechten van werknemers, Irma vertegenwoordigt het gebied van de kunst. Oscar heeft veel gedaan en bereikt op deze twee gebieden, daarom wilde ik die onderwerpen als het ware verpersoonlijken.

Als vrouw kan ik me beter inleven in andere vrouwen dan in de mannelijke psyche, wat me altijd een raadsel zal blijven 😉 Vandaar de drie vrouwelijke personages vanuit wiens perspectief de romans worden verteld.

Heb je een persoonlijke favoriet, binnen deze personages?

Ik zou eigenlijk geen favoriet moeten hebben, maar de waarheid gebied me te vertellen dat ik het meest om Toni gaf. Ze heeft het hart op de goede plaats, is ijverig en oprecht, spreekt soms onaangename dingen uit zonder zich zorgen te maken over de negatieve gevolgen die ze zich ermee op de hals zou kunnen halen. Maar ik hou ook heel erg van Irma, die als kunstenares altijd in een fragiele gemoedstoestand verkeert. Dat weet ik zelf maar al te goed. En ik ben ook gek op Gerda, want zij was een partner op ooghoogte van Oscar, wat toen niet vanzelfsprekend was! Ze was gelijkwaardig, maar ze provoceerde nooit – dat was meer Irma’s rol.

Moest je voor deze serie veel onderzoek doen? En heb heb je daarbij nog iets verrassends ontdekt?

Zeker, als je schrijft over mensen die echt hebben bestaan, ben je het aan hen verplicht om grondig onderzoek te doen om hun personages zo nauwkeurig mogelijk vast te leggen. Onderzoek maakt tussen de 60 en 80 procent van mijn werktijd uit, denk ik. Hoe beter ik mijn onderwerp ken, hoe vrijer ik kan vertellen.Ik kom eigenlijk altijd voor verrassingen te staan. In dit geval was dat de cholera-epidemie. Ik stond er versteld van dat aan het einde van de 19e eeuw precies dezelfde maatregelen werden genomen om de verspreiding van de ziekte tegen te gaan als in de 21e eeuw tegen Corona. Scholen gesloten, mensen die geïsoleerd werden behandeld in sportscholen of zelfs stierven zonder hun dierbaren bij zich…

Heb je een favoriet genre? Om (misschien ooit nog) in te schrijven – en om zelf te lezen?

Nee, eigenlijk niet. Als lezer beslis ik vooral op basis van mijn stemming van die dag. Tijdens het schrijven merkte ik dat ik thrillers erg vermoeiend vind. Ik heb er tot nu toe een geschreven en ik heb er echt onder geleden. Als het de bedoeling is dat het van begin tot eind snel en ademloos spannend is voor de lezer, raak ik tijdens het schrijven ook in deze ademnood, met zweethanden en een hoge hartslag. Daar kan ik niet lang tegen ;-)Ik denk dat historische dingen die niet té ver weg zijn het beste bij me passen. Ik kan niet zeggen of ik ernaar streef, maar ik bewonder het enorm als collega’s zeer complexe verhalen weven met talloze plotdraden die briljant met elkaar verweven zijn en een briljant einde hebben. Ik schrijf momenteel drie delen over de planning en aanleg van het kanaal van Kiel. Veel verschillende karakters spelen een rol, sommige fictief, maar ook sommige met echte rolmodellen. Eens kijken of dat een beetje in de richting gaat…!

Tot slot, heb je als professioneel schrijver misschien nog een tip voor de lezers hier, die zelf eraan denken een roman te schrijven?

Hier zijn twee antwoorden op: Als het alleen gaat om het willen vertellen van een verhaal, ongeacht of mensen het ooit zullen lezen, of hoeveel, dan is mijn tip: begin, doe het! Als het gaat om het worden van een professionele schrijver, dat wil zeggen van het beroep leven, dan zeg ik: je moet absoluut een plan B op zak hebben. Denk niet dat je meteen DE bestseller op zak hebt. Het is heel goed mogelijk dat je zo briljant bent, maar helaas is het niet aan de schrijver alleen of het eerste boek een groot succes wordt. Tijdgeest, geluk en andere zaken spelen een minstens zo belangrijke rol. Als ik terugdenk aan de afgelopen 15 jaar, kan ik alleen maar zeggen: Naast grote passie en altijd met nieuwe ideeën komen, is er veel discipline, doorzettingsvermogen, toewijding en een onwankelbaar geloof nodig dat je het kunt maken. Oh ja, en last but not least een paar heel praktische tips voor aspirant-professionele schrijvers: vraag jezelf (en heel eerlijke medemensen) af of je onderwerp interessant is voor het grote publiek of in ieder geval voor een grote groep! Ik hoor niets vaker dan “Je zou een boek van mijn leven kunnen maken.” Dat is waar, ik vraag me alleen af ​​hoeveel mensen het zouden willen lezen. Verdiep je in uitgeverijen en beslis bij welke uw boek/manuscript echt past. Klinkt simpel, maar je hebt geen idee hoeveel gedichten er worden ingeleverd bij non-fictie uitgevers 😉 En zorg ervoor dat u proeven geeft aan mensen die veel boeken verslinden en absoluut eerlijk zijn met hun kritiek.